Του Δημήτρη Π. Τόλιου
Πριν από λίγες ημέρες έφυγε από την επίγεια ζωή πλήρης ημερών ο Δεσπότης των Ιωαννίνων Κυρός Θεόκλητος Σετάκης. Στο δημοσίευμα αυτό θα αναφερθώ εξ απαλών ονύχων (γιατί άλλοι ζώντες βεροιείς γνωρίζουν περισσότερα και αν θέλουν μπορούν να το πράξουν) στο πέρασμα του από την... προσκοπική Βέροια αλλά και στην ολιγοήμερη αναπάντεχη γνωριμία μας και συναναστροφή μου μαζί του στην Αγιάσο της Λέσβου τον Αύγουστο του 2006.
Ο π. Θεόκλητος Σετάκης ως αρχιμανδρίτης υπήρξε στρατιωτικός ιερέας στην Βέροια και κατά την θητεία του τότε ως τοπικός έφορος, ο αγαπητός φίλος και σοφός βεροιώτης Τάσος Φελλόπουλος, τον διόρισε Πρόεδρο της Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης της Τοπικής Εφορείας Προσκόπων Βέροιας. Υπάρχουν και έχω αντίγραφα στην κατοχή μου από παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τις προσκοπικές κατασκηνώσεις της Μεθώνης με τον αρχιμανδρίτη το π. Θεόκλητο ανάμεσα στους βεροιώτες προσκόπους.
Η φιλία του με τον Τάσο Φελλόπουλο, ο οποίος τώρα ζει υπό την προστασία του φύλακα αγγέλου του της Ερμιόνης Χειμωνίδου στην Θεσσαλονίκη, συνεχίσθηκε και μέχρι τα τελευταία χρόνια καθώς και η αραιή αλλά ειλικρινής φιλία τους. Με τον Δεσπότη Θεόκλητο όμως υπήρξε στενή και αληθινή φιλία του επίσης φίλου και κουμπάρου του Τάσου Φελλόπουλου, του Βασίλη Φωκά, επίσης παλαιού προσκόπου, διατελέσαντος εφόρου και τοπικού εφόρου, πράγματα που οι παλαιοί βεροιώτες (όσοι απέμειναν δηλαδή πια από αυτούς στην ζωή) γνωρίζουν άριστα.
Ο δεσμός του Θεοκλήτου με τον Βασίλη συνεχίσθηκε μέχρι τελευταία και μάλιστα ο δεσπότης ήρθε από τα Ιωάννινα και τίμησε τον Βασίλη και την φιλία τους σε στιγμές χαράς αλλά και απόλυτης οδύνης. Αλλά και όταν χρειάσθηκε κάποτε να ληφθεί άδεια για λειτουργήσει το ξωκλήσι στην προσκοπική κατασκήνωση στην Καστανιά, ο αξέχαστος Περιφερειακός Έφορος μας , ο Φάνης Σύρπης, επιχειρηματολόγησε προς κάθε κατεύθυνση, ότι εδώ λειτούργησαν τόσο ο Θεόκλητος Σετάκης όσο και ο Νικαίας Γεώργιος Παυλίδης, που επίσης πέρασε από τις προσκοπικές τάξεις της Βέροιας.
Νομίζω ότι η Ένωση Παλαιών Προσκόπων αφού δεν πρόλαβε εν ζωή να τον τιμήσει, πρέπει ένα πνευματικό μνημόσυνο να του αφιερώσει, για το πέρασμα από τον προσκοπισμό της Βέροιας, αφού και πλούσιο φωτογραφικό υλικό έχει και ανθρώπους που τον έζησαν στην Μεθώνη, στην Βέροια και μπορούν να μιλήσουν για τον Δεσπότη Θεόκλητο.
Ο μακαριστός ήταν και οξυδερκής αλλά και απόλυτος. Υπήρξε ο τελευταίος της παλιάς σειράς των ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος η οποία πράγματι οφείλει πολλά ιδίως για την οικονομική διαχείριση της στον εκλιπόντα. Ήταν από τους πρώτους που τόλμησε να πει δημόσια ότι η καύση των νεκρών δεν αντιβαίνει στην ορθόδοξη ζωή.
Οι δημοσιογράφοι αρέσκονταν να προβάλουν μια φωτογραφία του να σκοπεύει σε στάση πρινηδόν με ένα τυφέκιο G3A3 από μια του επίσκεψη στο εργοστάσιο της ΕΛΒΟ που έκανε ως μέλος μιας επιτροπής αξιολόγησης παραγωγής του εργοστασίου πυρομαχικών. Το καλοκαίρι του 2006 λάβαμε οικογενειακώς λόγω δεσμού φιλίας πρόσκληση από τον δεσπότη της Μυτιλήνης Ιάκωβο, να παραστούμε στις γιορτές που έκανε το νησί για την δεύτερη επίσημη έλευση του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Λέσβο.
Ενημερωθήκαμε ότι θα διαμέναμε στην Αγιάσο, στους πεντακάθαρους, αλλά ταπεινούς και απλούς, λιτούς ξενώνες του παλιού ξενώνα της Αγίας Σιών. Ρώτησα τον δεσπότη Ιάκωβο, που θα μείνουν οι επίσημοι και μου είπε: εδώ μαζί μας φυσικά. Ο ορισμός της απλότητας είναι ο δεσπότης αυτός. Περίμενα να δω ποιος θα είναι στο διπλανό δωμάτιο και το απόγευμα βλέπω να ξεκλειδώνει την πόρτα ο δεσπότης των Ιωαννίνων! Αν ήθελε μπορούσε να διαλέξει ή να απαιτήσει το πιο ακριβό κατάλυμα του νησιού.
Και όμως επέλεξε δωμάτιο μοναχού, το λιτό, πραγματικά σπαρτιατικό δωμάτιο, με το σκληρό στρώμα και την ξύλινη καρέκλα, που ούτε εσωτερικό τηλέφωνο δεν είχε πλην όμως έλαμπε από καθαριότητα. Παραδίπλα διέμεναν και άλλοι ιεράρχες, ένας από αυτούς ήταν ο νυν αρχιεπίσκοπος, τότε Θηβών Ιερώνυμος, ο οποίος την εποχή εκείνη έδινε συνεχείς δικαστικούς αγώνες για να αποδείξει ότι δεν ήταν υπεύθυνος για όσα του καταμαρτυρούσαν άλλοι. Εκεί και ο τότε Ζακύνθου Χρυσόστομος Συνετός φανατικός αντίπαλος του μακαριστού Χριστόδουλου. Τα πρωινά όλοι οι άλλοι έφευγαν στην λειτουργία στην Παναγία της Αγιάσου.
Όμως ο Θεόκλητος τις 5 εκείνες ημέρες κάθε πρωί και κάθε σούρουπο κάπνιζε με τις ώρες στο μπαλκονάκι μόνος του. Επεδίωξα και στήσαμε αρκετές φορές κουβεντούλα. Δεν ήταν δα και δύσκολο. Προσηνής, δεν υπήρξε δύσκολη ερώτηση που να μην είχε απάντηση. Μιλήσαμε βέβαια για τον Τάσο Φελλόπουλο και τον Βασίλη Φωκά για την Βέροια, και κάποτε λόγο τον λόγο φτάσαμε στην πνευματική σύγκριση Βέροιας και Ιωαννίνων και εκεί θύμωσε όταν τόλμησα να του πω «από τότε που φύγατε (περίπου το 1972) μέχρι σήμερα η Βέροια έχει διακριθεί στις Τέχνες και στα Γράμματα».
Για την Στέγη Γραμμάτων του μίλησα, για το Ωδείο του είπα, για τις γιορτές παραγωγής, για τα Ημαθιώτικα, τίποτε, ήταν απόλυτος : Η Βέροια δεν έχει πνευματική κίνηση καμιά. Θύμωσα, αλλά δεν ίδρωνε το αυτί του.
Συνέχιζε απτόητος να εξουδετερώνει μονοκονδυλιά της πόλη μας. Τότε κατάλαβα πόσο απόλυτο και αγύριστο κεφάλι ήταν. Μου είπε ότι ασθενούσε από όλα τα καλά, καρκίνο, σάκχαρο, έμφρακτο, αλλά το τσιγάρο τσιγάρο. Άφιλτρο Σαντέ. Κοντά του αφού κάπνιζε ο Δεσπότης, αρειμάνια, κάπνιζε και ο διάκος του κάνοντας του παρέα. Κοντοκουρεμένη η κόμη των γενειάδα και κεφαλή, ξεχωρίζεις εύκολα τους γιαννιώτες ιερείς από των άλλων πόλεων. Αλλά και σχέση κοντινή.
Ένα βράδυ, πριν ακόμη έρθει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στο νησί, νηστεία ήταν και τα καλαμαράκια συνόδευαν τον αγιασιώτη οίνο, στην παρέα ήταν ο τότε Θηβών Ιερώνυμος, ο δεσπότης Ιάκωβος, ο Θεόκλητος ο Ζακύνθου αλλά ήμασταν και μερικοί λαϊκοί, ήρθε η πληροφορία ότι στο διπλανό νησί στην Σάμο, έφθασε αιφνιδιαστικά ο τότε αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ο οποίος όμως δεν είχε λάβει πρόσκληση να παρευρεθεί στους εορτασμούς.
Βλέπετε σοβούσε η κρίση Αθηνών με το Φανάρι. Και εμείς ελέω Ιακώβου βρισκόμαστε (συνειδητά) σε απόλυτα φιλοφαναριώτικο περιβάλλον. Ή είδηση δεν ήταν και μικρή. Όλοι στην Λέσβο και δίπλα ο Αρχιεπίσκοπος στην Σάμο, πλην απρόσκλητος δεν μπορούσε να έρθει στην Λέσβο.
Άρχισε να ζεσταίνει η κουβέντα: Όλοι με το Φανάρι. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ, ο Θεόκλητος ενώ δεν μιλούσε, παίρνει μια δυνατή ρουφηξιά καπνού και με την σκληρή και βροντή φωνή του λέει σε όλους « Ακούστε με το Φανάρι να είσθε, αλλά να μην είσθε Βαρλομαιικότεροι του Βαρθολομαίου, δεν το έχει ανάγκη και του κάνετε και κακό». Από το τραπέζι αυτό εκείνο είναι και η φωτογραφία που δημοσιεύω μια αδημοσίευτη στιγμή για την εκκλησιαστική ιστορία του τόπου. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει τον ιεράρχη στην Ηπειρωτική γη.
